Door bruggen en sluizen met camera’s op afstand te bedienen, kon de gemeente Amsterdam overbodige brugwachtershuisjes als hotelkamer laten verhuren. Totdat de afstandsbediening onveilig bleek en Waternet tienduizenden euro’s aan hotelkosten uitgaf om brugwachters weer in de huisjes te stationeren. Of ernaast: in een bouwkeet.
Waternet huurde brugwachtershuisjes die hotel werden voor 70.000 euro terug om de brug te bedienen
Het brugwachtershuisje bij de Amstelschutsluis, dat nu fungeert als hotelkamer.Beeld Koosje Koolbergen
Door bruggen en sluizen met camera’s op afstand te bedienen, kon de gemeente Amsterdam overbodige brugwachtershuisjes als hotelkamer laten verhuren. Totdat de afstandsbediening onveilig bleek en Waternet tienduizenden euro’s aan hotelkosten uitgaf om brugwachters weer in de huisjes te stationeren. Of ernaast: in een bouwkeet.
‘Your dream destination’, staat op de website van Sweets Hotel over het brugwachtershuisje bij de Amstelschutsluis in de Amstel, recht tegenover Theater Carré. Het huisje wordt al enkele jaren aan toeristen verhuurd. Voor 900 euro per nacht kunnen zij vanuit een groot tweepersoonsbed direct op de Amstel kijken. Glaasje bubbels erbij. Romantischer ga je het bijna niet vinden in Amsterdam.
Uit andere media
Dat staat in schril contrast met de container die op de kade tegenover Carré staat, op een steenworp afstand van het huisje. Van daaruit wordt de sluis nu bestuurd – en niet meer vanuit het brugwachtershuisje. De container ziet eruit als een keet die je ook op bouwplaatsen aantreft: slecht geïsoleerd, weinig daglicht, en filterkoffie in plaats van de champagne bij de hotelburen.
In een keet tegenover theater Carré bedienen de brugwachters nu de Amstelschutsluis.
Kortere wachttijden
De situatie is te herleiden tot een masterplan met de titel ‘Op afstand de beste…’, waarmee de gemeente Amsterdam iets nieuws ging doen. Circa 40 bruggen en sluizen in de stad zouden niet meer handmatig worden bediend, maar op afstand, met camera’s vanuit een innovatieve bedieningscentrale.
Het project kostte 30,3 miljoen euro. Maar dan kreeg je ook wat: kortere wachttijden bij de brug, betere doorstroming op zowel het water als de weg, en een verruiming van de bedieningstijden. Bovendien zou de investering zich op termijn terugverdienen, want het aantal brug- en sluiswachters (ruim 100 in 2009) kon wel met de helft omlaag. Van de vele brugwachtershuisjes op vaak bijzondere locaties in de stad ging een deel, circa 25 huisjes, dienen als hotelkamer. Een win-winsituatie.
Vijftien jaar later is daar bar weinig van terechtgekomen. De in 2014 in gebruik genomen bediencentrale op het hoofdkantoor van Waternet – wereldwijd een van de grootste in zijn soort – ligt om veiligheidsredenen al twee jaar stil. Bruggen en sluizen worden sindsdien weer handmatig bediend. Van de brugwachtershuisjes zijn er twee door Waternet (de uitvoeringsorganisatie van de gemeente) voor enkele tienduizenden euro’s maandenlang teruggehuurd van de hotelexploitant die ze sinds 2017 in de aanbieding heeft. En aan het inhuren of weer in dienst nemen van extra brugwachters is de gemeente al een paar miljoen euro kwijt. De totale kosten van de operatie zijn opgelopen tot meer dan 40 miljoen euro, in plaats van de ooit geplande 30,3 miljoen.
Weer met de hand
Het bevestigt het gelijk van sceptische brugwachters. Zoals een van hen in 2015 tegen Het Parool zei: “Als je alles in de gaten wilt houden op de drukke bruggen in de stad, heb je meer nodig dan een paar goede camera’s. Ik moet nog zien dat ze verder komen dan de bruggen waar nooit wat gebeurt.”
Ze kwamen verder, maar niet voor lang. Hardnekkige storingen in videosystemen nekten de bedieningscentrale. Camerabeelden kwamen vertraagd of met haperingen binnen.
Toenmalig wethouder Egbert de Vries zette in 2022 in een raadsbrief een aantal incidenten op een rij. Een tussen de slagbomen belande fietser viel van een brug die openging. In Amsterdam-Noord voer een catamaran tegen een te snel gesloten brug. Nabij het Scheepvaartmuseum ging het ook mis: een bedienaar stond bij de Kortjewantsbrug, terwijl het paneel was verbonden met de naastgelegen Scharrebierbrug, die opeens openging zonder dat de brugwachter daar zicht op had. Deze spookbediening liep met een sisser af, maar was in potentie levensgevaarlijk.
De keet op de Bert Haanstrakade op IJburg, die wordt gebruikt om bruggen in de omgeving te openen. Aanschafkosten: bijna 17.000 euro.
Er was ‘steeds meer stress en minder vertrouwen’ in het systeem, aldus De Vries. Vanaf 2021 bestempelde Waternet de situatie rond de bedieningscentrale intern als een crisis. Mede vanwege de incidenten werden eten en iPhones verbannen van de werkplekken van brugbedieners in de centrale, en droegen ze voortaan een headset. Het was de voorbode van het volledig lamleggen van de centrale een jaar later, in 2022.
In juni van datzelfde jaar vatte adviesbureau Accenture de problemen samen in een rapport. De centrale faalde met name op het gebied van cybersecurity. ‘In combinatie met de ontstane technische issues, is een heel laag vertrouwen ontstaan tussen eindgebruikers, beheer, het projectteam en leveranciers.’ De ‘sterke focus’ op kostenbeheersing had gevolgen gehad voor de kwaliteit en veiligheid. Daarbij kwam dat medewerkers van Waternet een ‘cultuur van sociale onveiligheid’ hadden ervaren, die onderling en richting de gemeente de werksfeer negatief had beïnvloed.
Veel extra kosten
De terugkeer naar lokale bediening wordt op dat moment belemmerd doordat veel brugwachtershuisjes zijn verhuurd als hotelkamer. De oplossing: de huisjes terughuren. Dat betekende wel dat moest worden afgerekend bij de hotelexploitant, bevestigt een woordvoerder van Waternet aan Het Parool.
In 2021 en 2022 werden zodoende maandenlang twee huisjes teruggehuurd van de hotelexploitant bij de Wiegbrug in West en de Scharrebiersluis. In totaal gaf Waternet ruim 70.000 euro uit aan de huur van die twee huisjes. Zo kon onderzoek worden gedaan naar de storingen in het nieuwe systeem en konden de twee drukste vaarroutes van de stad bediend worden.
Nog altijd werkt het systeem niet en moet Waternet veel kosten maken. Vanuit negen plekken in de stad worden de bruggen en sluizen nu handmatig bediend. Vier daarvan zijn een officieel brugwachtershuisje (deze zijn nooit een hotelkamer geweest), vijf zijn geïmproviseerde brugwachtershuisjes die veel additionele kosten met zich meebrengen, zoals die tegenover Carré, die 20.000 euro heeft gekost.
Ook huurt Waternet op de Baarsjesweg voor 2000 euro per maand een pandje om een brug op de Kostverlorenvaartroute te bedienen, staat bij de Cramersluis bij de Sloterplas een bouwkeet die 3888 euro per jaar aan kosten met zich meebrengt, en heeft het op de Bert Haanstrakade voor bijna 17.000 euro een keet moeten plaatsen om de bruggen op IJburg te bedienen.
Het brugwachtershuisje op de Baarsjesweg wordt nu gebruikt als hotelkamer. Om de bruggen op de Kostverlorenvaartroute te besturen, huurt Waternet een pandje in de buurt à 2000 euro per maand.
Doorstroming juist verslechterd
Voor het opknappen van een brugwachtershuisje bij de Duivendrechtsebrug is 4500 euro betaald. Bij de Kattenburgerbrug ligt permanent een werkschuit van Waternet om de brug te kunnen openen en sluiten. Die brengt volgens Waternet geen extra kosten met zich mee.
Het inhuren van extra personeel voor de bediening van bruggen en sluizen leidde de afgelopen jaren nog eens tot enkele miljoenen aan uitgaven. En doordat brugwachters nog altijd tussen bruggen en sluizen moeten pendelen, is de dienstverlening niet verbeterd. De wachttijden zijn langer geworden, waardoor de doorstroming op het water is verslechterd.
Dat is heel anders dan hoe het in 2014 werd voorgespiegeld in een reportage van watervakblad H2O vanuit ‘de grootste en veiligste’ bedieningscentrale van Europa: een snellere doorvaart, minder oponthoud voor het wegverkeer en minder CO2-uitstoot. Inmiddels zijn we zeker 40 miljoen euro verder, zonder dat die doelen naderbij zijn gekomen.
